طهرون طهرون که می‌گن، اینه!

براي يك تور يك روزه تاريخي در شهر و گردش در گذر‌هايش زمان طولاني‌تر از اين هم مناسب نيست؛ خستگي امان آدم را مي‌برد. محدوديت‌هاي زماني يكي از دلايل تقسيم‌بندي گردشگري تهران قديم به 8مسير است. اين مسير‌ها براساس ارتباطي كه با تجارت، فرهنگ، مذهب و مسائل شهري داشته‌اند به 5محور تقسيم شده‌اند. در بسياري از نقاط تاريخي دو يا چند محور با هم يكي مي‌شوند و نمي‌توان مرزبندي دقيقي براي آن تعيين كرد. گردشگران با انتخاب مسير و محور موردنظر خود، در يكي از گذرهاي اين مسير‌ها قدم مي‌گذارند و ضمن آشنايي با بناي مهم تاريخي هر مسير، از چند بناي مهم بازديد كامل مي‌كنند و اتفاقات مهمي را هم كه در طول تاريخ در آن گذر‌ها رخ داده است، مرور مي‌كنند.

مسير۱
پياده‌گذر ميدان ارگ

گردش در گذر ميدان ارگ با معرفي امامزاده روح‌الله و مسجد ارگ شروع مي‌شود. راهنما توضيح مي‌دهد كه چه شد در محل «مسجد مادرشاه» قاجار، مسجد ارگ امروزي ساخته شد. ساختمان راديو و ساختمان دادگستري با قدمت چندين‌ساله خود، از جلوي چشمتان دور مي‌شود. كم‌كم وارد كاخ موزه گلستان مي‌شويد. كاخ گلستان با آن ايوان تخت مرمر معروفش، نخستين جايي است كه شما در اين مسير از آن به‌طور كامل بازديد مي‌كنيد. سبزه‌ميدان، شمس‌العماره، مدرسه، كوچه و بازار مروي، مسجد آقامحمود، امامزاده سيداسحاق و سراي روشن، خانه امام جمعه و پاساژ جوانمرد و ساختمان بانك تجارت هم به شما معرفي مي‌شوند. مدرسه دارالفنون از مراكز تاريخي مهم اين مسير است كه شما تنها درصورت حضور در تورهاي گردشگري تهران قديم اجازه بازديد از آن را داريد و اگر به تنهايي به آنجا برويد درهاي بزرگ آن به روي شما باز نخواهد شد.

مسير۲
پياده‌گذر ميدان مشق

اين گذر، موزه‌هاي معروف زيادي دارد؛ مثل موزه ۱۳آبان و موزه ارتباطات. سردر باغ ملي و موزه ملك از جاهايي هستند كه ضمن آشنايي، از آن ديدن هم مي‌كنيد. «ساختمان سابق شهرداري را امروز وزارت خارجه از آن استفاده مي‌كند، قزاقخانه سابق كه هسته اوليه ميدان مشق و در زمان فتحعليشاه پادگان نظامي بود، همان دانشگاه هنر فعلي است...» اينها را از راهنماي تور مي‌شنويد و مي‌رسيد به ساختمان شماره ۳ وزارت امورخارجه كه زماني «شركت نفت ايران و انگليس بود» و بعد، توپ مرواريد كه ديگر صداي تحويل هيچ سالي را نويد نمي‌دهد. طراحي پيچيده موزه عبرت، اگر راهنمايي نداشته باشيد، شما را سردرگم خواهد كرد. از اعضاي تور جدا نشويد. موزه سكه هم كه از آن ديدن مي‌كنيد، پر است از قديمي‌ترين سكه‌هاي عصر هخامنشي، اشكاني، ساساني و دوره اسلامي؛ به‌ويژه سكه ولايت امام رضا(ع).

مسير۳
پياده‌گذر ميدان بهارستان

ميدان بهارستان، سردر مجلس شوراي ملي، كتابخانه و مدرسه عالي شهيدمطهري، در اين مسير هستند. بازديد از عمارت تاريخي كوچه نظاميه كه مربوط به دوره پهلوي اول است، خالي از لطف نيست. عمارت مسعوديه هم يكي از جاهايي است كه در اين مسير از آن بازديد مي‌شود. آشنايي با دفتر حزب جمهوري اسلامي ايران و مرور اتفاق‌هاي مهمي كه در آن رخ داده، از برنامه‌هاي تورهاي گردشگري در اين مسير است. يكي از مهم‌ترين اتفاق‌هاي رخ‌داده در اين دفتر، حادثه انفجار در دفتر حزب جمهوري اسلامي در ۷ تير ۱۳۶۰بود كه منجر به شهادت تعداد زيادي از اعضاي اصلي اين حزب ازجمله محمد بهشتي، دبيركل حزب جمهوري اسلامي شد. بعد از بازديد از خانه معتمدالسلطنه و گذشتن از كنار حسينيه بني‌فاطمه، بازار ميوه و پروتئين سرچشمه نقطه پايان گردش شماست.

مسير۴
گذر امامزاده يحيي

اگر مي‌خواهيد بدون اينكه در پيچ و خم خيابان امامزاده يحيي سرگردان شويد و از سراي كاظمي ديدن كنيد، در تورهاي گردشگري تهران قديم اين مسير را انتخاب كنيد. سري به امامزاده يحيي مي‌زنيد و بعد از عبور از مدرسه معمارباشي سري به حمام نواب مي‌زنيد. خانه مهرانگيز كامبيز، با قدمت ۸۳ ساله‌اش، در اين گذر منتظر شماست، بازديد از اين خانه كه سريال معروف «پدرسالار» در آن ساخته شده است را از دست ندهيد. راهنماي تور حين بازديد از خانه دبيرالملك از معماري متقارن آن مي‌گويد و تزئيناتي كه در آن به‌كار رفته و از سبك‌هاي معماري غربي قرض گرفته شده است. سقاخانه امامزاده يحيي، خانه نصيرالدوله، خانه مهربان، خانه وثوق‌الدوله و حمام قوام‌الدوله بناهاي ديگر تاريخي گذر امامزاده يحيي هستند كه با قدمت تاريخي آنها آشنا مي‌شويد.

مسير۵
گذر۳۰ تير

دليل آنكه به اين گذر، خيابان اديان مي‌گويند وجود عبادتگاه‌هاي اديان مختلف در اين خيابان است. با كليساي پطرس و قدمت بيش از 120ساله‌اش و كنيسه حييم آشنا مي‌شويد، از موزه ايران باستان ديدن مي‌كنيد. كتابخانه ملي، هنرستان شهيد بهشتي، ساختمان سابق وزارت جنگ و خانه غلامحسين ميرزا در اين گذر و سر راه شما قرار دارند. بازديد از موزه آبگينه كه خانه احمد قوام، ملقب به قوام‌السلطنه، نخست‌وزير دوراني از قاجار و پهلوي است، هم فال است و هم تماشا، سفالينه‌هاي عصر سلجوقي و ساساني و بناي خانه هر دو ديدني‌اند. بعد از معرفي ساختمان ثبت اسناد، هتل فردوسي، دبيرستان فيروز بهرام و موزه ارامنه، از آتشكده ادريان و موزه كليساي مريم مقدس ديدن مي‌كنيد. باغ اتابك، ساختمان قزاقخانه سابق، ساختمان سركيسيان، ساختمان قزاقخانه سابق، هنرستان دخترانه سابق، خيابان فردوسي و هتل گيلان جاهايي هستند كه در اين گذر با اتفاقات رخ داده در آنها آشنا مي‌شويد. غذاخوري‌هاي ابتداي اين خيابان هم كه اين روزها حسابي معروف شده‌اند.

مسير۶
گذر درخونگاه

سراغ بيمارستان سينا، خانه رضاخان، مسجد مجدالله، ميدان هشت گنبد (حسن آباد) و مسجد ميرزا عيسي وزير را در اين مسير مي‌توانيد بگيريد. دليل آشنا كردن گردشگران با ايستگاه آتش‌نشاني گذر درخونگاه، گذشته و اهميت تاريخي آن است. از پارك شهر و موزه صلح بازديد كاملي مي‌كنيد. اگر مسير گذرگردي ۶ را انتخاب كرده باشيد، تالار سنگلج، كتابخانه، ساختمان روغن نباتي، بازارچه قوام، شير فشاري و كليساي گئورگ در مسيرتان قرار دارند. اگر تا به حال زادگاه دكتر حسابي را نديده‌ايد، حالا كه فرصت دست داده است، مي‌توانيد با تور گردشگري تهران قديم از اين خانه ديدن كنيد. كوچه باغ معير، كوچه باغ مهدوي‌اهري، مسجد و مدرسه معير، چهارراه گلوبندك، بازار و قورخانه را هم كه پشت سر بگذاريد، وارد امامزاده سيدنصرالدين مي‌شويد و ضمن بازديد از آن، كمي هم استخوان سبك مي‌كنيد.

مسير۷
گذر باغ امين‌الدوله

از داخل مدرسه عالي شهيد مطهري، كتابخانه ملي و مدرسه روشنگر و اداره برق نمي‌توانيد بازديد كنيد؛ اما ضمن گذر از كنار آنها، راهنماي تور تاريخچه‌اي از آنها برايتان مي‌گويد. دَرِ خانه استاد صبا به روي شما باز است. اين خانه حالا موزه استاد صبا شده و سازهاي كنده‌كاري شده با ظاهري جذاب و وسايل شخصي استاد در آن به نمايش گذاشته شده‌اند. سردر مجلس شوراي ملي، سردر پارك امين‌الدوله، موزه برق، ميدان شهدا و بنياد شهيد‌بهشتي در اين مسير جا خوش كرده‌اند. مسجد فخر و عمارت فخرآباد با قدمت قاجاري‌شان انتظار ورود و بازديد شما را مي‌كشند. خانه شهيدرجايي كه براي حفظ خاطرات او به موزه‌اي به همين نام تغيير كرده است هم آماده بازديد شماست. در اين موزه، وسايل شخصي محمدعلي رجايي، كتابخانه و ميز كار او و يادداشت‌هاي شخصي‌اش به همراه چيزهاي ديگر به چشم مي‌خورد.

مسير۸
گذر امين‌السلطان

اگر قصد ديدن كاروانسراي خانات را داريد، حتماً در تورهاي گردشگري تهران قديم ثبت‌نام و اين مسير را انتخاب كنيد. خودتان به تنهايي و به‌صورت شخصي نمي‌توانيد از اين بناي قاجاري ۱۸۰ ساله كه بزرگ‌ترين كاروانسراي درون‌شهري تهران نيز هست، ديدن كنيد. خانه قنادي بهار، خانه پروين، مسجد شيخ عبدالنبي، امامزاده هفت دختران و كنيسه عزرا يعقوب در مسيرتان هستند. وارد امامزاده سيداسماعيل مي‌شويد. بعد از گذشتن از كنار مدرسه فيلسوف‌الدوله، از خانه‌موزه چمران ديدن مي‌كنيد. بازار حضرتي، كليساي تادئوس، ميدان امين‌السلطان، ماشين دودي و پمپ بنزين ري هم از جاذبه‌هاي تاريخي اين گذر هستند. بقعه سرقبرآقا يكي ديگر از اماكن تاريخي تهران است كه به تنهايي اجازه ورود به آن را نداريد، اما با شركت در اين تور‌ها مي‌توانيد در اين مسير آن را ببينيد.